Choroba autoimmunologiczna, zajmująca wiele narządów
Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) to wielonarządowa, przewlekła choroba autoimmunologiczna - oznacza to, że w efekcie choroby dochodzi do uszkodzenia wielu narządów, stuktur i tkanek. W przebiegu tocznia charakterystyczne są objawy zapalenia widoczne na skórze w postaci rumienia. TRU może zająć często uszkadza: stawy, płuca, serce, naczynia krwionośne, układ nerowoy i nerki.
Choroba rozpoczyna się zwykle między 20 a 40 rokiem życia, ale może się pojawić już w dzieciństwie. Zachorowalność jest kilkukrotnie wyższa u kobiet niż u mężczyzn.
Dokładne przyczyny powstawania tocznia nie są znane. Wiadomo, że istotnym elementem, są uwarukowania genetyczne w układzie immunologicznym, który jest odpowiedzialny za usuwanie z organizmu wszystkiego co obce lub niepotrzebne. Zaburzenie pracy układu immunologicznego i błędnego rozpoznawania powodują w efekcie atak organizmu na wasne komórki.
Badania pokazują, że spore znaczenie w rozwoju tocznia mogą mieć zakażenia bakteryjne i wirusowe, hormony, ekspozycja na światło słoneczne i niektóre leki.
.
Objawy choroby
Zewnętrzną manifestacją choroby są zmiany skórne w postaci rumienia na policzkach o charakterystycznym kształcie motyla i eksponowanych na światło słoneczne częściach ciała (dekolt, przedramiona). Na śluzówkach jamy ustnej mogą pojawić się nadżerki podobne do aft.
Objawom tym towarzyszą także poczucie osłabienia i gorączka, bóle stawów a czasem także wypadanie włosów. Sygnalizują one objęcie procesem chorobowym narządów i struktur wewnętrznych.
Objawy kliniczne w dużym stopniu zależą od nasilenia procesu zapalnego w poszczególnych narządach.
Bóle w klatce piersiowej i duszność sygnalizują zapalenie opłucnej lub osierdzia i wsierdzia.
Bóle głowy, zmiany w psychice a nawet napady padaczki (najczęściej u dzieci) pojawiają się, gdy powstają zaburzenia w centralnym układzie nerwowym.
Bóle głowy mogą też być skutkiem nadciśnienia tętniczego w przebiegu zmian zapalnych w naczyniach krwionośnych i w nerkach.
Anemia czasem z zażółceniem oczu a nawet skóry, podatność na zakażenia i skłonność do zakrzepów lub odwrotnie – do wylewów krwotocznych to objawy ataku choroby na układ krwiotwórczy.
Bóle stawowe i mięśniowe (objaw zapalenia stawów) utrudniają czynności dnia codziennego.
Diagnostyka
Badania laboratoryjne pozwalają na określenie aktywności procesu zapalnego, wykrycie zaburzenia czynności poszczególnych narządów i serologicznych (obecnych w surowicy krwi) markerów autoimmunizacji.
W przypadku pojawienia się niepokojących objawów niezbędna jest wizyta u specjalisty reumatologa.
Ustalenie właściwego rozpoznania t.r.u. wymaga szczegółowego zestawienia wielu informacji i wyników badań.
Ze względu na to, że objawy charakterystyczne dla TRU wystąpują także w wielu innych chorobach, ważne jest przeprowadzenie diagnostyki pod nadzorem lekarza, który zlecając badania dobierze je tak by pozwalały na zidentyfikowanie parametrów kluczowych dla potwierdzenia lub wykluczenia TRU. Potwierdzenie diagnozy zawsze wymaga dokładnego wywiadu z pacjentem, badań laboratoryjnych i obrazowych.
W postawieniu ostatecznej diagnozy pomocny jest także system klasyfikacji kryteriów charakterystycznych dla TRU - lista kryteriów zawiera kilkanaście pozycji. Do zdiagnozowania TRU konieczne jest potwierdzenie występowania przyjnajmniej czterech z nich.
Leczenie TRU
Leczenie TRU zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia choroby i od tego, jakie narządy i układy są zajęte przez chorobę. Celem leczenia jest przede wszystkim doprowadzenie do remisji choroby, łagodzenie objawów i powikłań. najlepszą możliwą skuteczność leczenia TRU zapewniają stała współpraca z lekarzem reumatologiem i ścisłe stosowanie się do zaleceń Istotnymi zaleceniami dla chorych są :
• unikanie ekspozycji na światło słoneczne
• prowadzenie zdrowego stylu życia – unikanie palenia, zdrowa, zróżnicowana dieta
• unikanie infekcji przez szczepienia profilaktyczne
• dbanie o odpoczynek i unikanie stresu
oprac. na podstawie publikacji
prof. dr hab. med. Jacka Pazdura